Tijdmachinemuis geeft inzicht in het verleden van cellen

Met de tijdmachinemuis kunnen onderzoekers zien hoe cellen er dagen of weken eerder uitzagen en de ontwikkeling van cellen in kaart brengen en nabootsen. Deze ontdekking is een voorbeeld van de wijze waarop het gebruik van technologie in wetenschappelijk onderzoek nieuwe technologieën kan opleveren die toepasbaar zijn in het ziekenhuis en de zorg. De technologie werkt met vlaggetjes. De wetenschappers maakten een vlaggetjesmachine door het moleculaire apparaat dat een cel gebruikt om actieve genen af te lezen, te combineren met een vlaggetjeszetter. Ieder gen dat actief is als de vlaggetjesmachine aanstaat, krijgt een vlaggetje. Wetenschappers noemen die vlaggetjes methylgroepen. De meeste vlaggetjes blijven zitten, ook als de cel een kopie van zijn DNA maakt om te gaan delen.

Op ieder moment in de ontwikkeling van de muis, kunnen de wetenschappers uitlezen welke genen op welk moment in de tijd een vlaggetje kregen. Zo reizen ze als het ware terug in de tijd: ze zien hoe bepaalde genen aanstaan in het begin van de ontwikkeling, later uitgezet worden en hoe andere genen aangaan. Zo kunnen ze afleiden hoe bijvoorbeeld een stamcel een darmcel wordt.

De technologie kan mogelijk in de toekomst leiden tot het begin kunnen zijn van nieuwe behandelingen, gebaseerd op stamcellen. Om de vlaggen uit te kunnen lezen hebben de onderzoekers een nieuwe technologie ontwikkeld (Methylated DNA sequencing, MeD-seq) die nu door veel onderzoeksgroepen in het Erasmus MC wordt toegepast om kanker en andere ziekten te diagnosticeren.

De verwachting is dat de ontdekking van de tijdmachinemuis de komende jaren een grote maatschappelijke waarde zal toevoegen om bijvoorbeeld regeneratie en het verloop van ziekteprocessen als kanker beter te leren begrijpen. Het verhaal van de tijdmachinemuis laat zien hoe belangrijk het is om structureel te investeren in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek om zo waarde toe te voegen aan de maatschappij.