Green Deal Duurzame Zorg 3.0

Op 4 november 2022 ondertekende bestuurder Joke Boonstra namens alle universitaire medische centra in Nederland versie 3.0 van de Green Deal Samen werken aan Duurzame Zorg, als opvolger van versie 2.0. Met dit akkoord maken brancheorganisaties, kennisinstellingen, zorgverzekeraars, banken en overheid de snelst mogelijke verduurzaming van de gezondheidszorg een topprioriteit. De afspraken gelden van 2023 tot en met 2026. 

Het Erasmus MC draagt over vele lijnen bij aan de uitvoering van de Green Deal, onder meer met landelijke en regionale samenwerking. Deze inspanningen worden gecoördineerd vanuit het programma Een Duurzaam Erasmus MC.

Doelstellingen

De ontwikkelingen in de medische wetenschap, het geneeskundig onderwijs en de patiëntenzorg hebben in een eeuw tijd een haast niet te bevatten verschil gemaakt in de levensverwachting, het welzijn en de kwaliteit van leven van de mens. Tegelijkertijd draagt de zorgsector als grote vervuiler ongewild bij aan de klimaatcrisis die in deze eeuw de grootste bedreiging van de volksgezondheid vormt. De Green Deal Duurzame Zorg 3.0 is vanuit dat besef geschreven door de branche zelf en kent vijf concrete doelen, aansluitend op Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. In aanloop hierop is het Erasmus MC gestart met de realisatie ervan waarbij een belangrijke basis wordt gevormd door de realisatie van de eerder afgesloten Green Deal Duurzame Zorg 2.0.

1. Gezondheidsbevordering van patiënten, cliënten en medewerkers (SDG 3)

De meest duurzame vorm van zorg is zorg die niet geleverd hoeft te worden. Een gezonde leefstijl en gezonde voeding dragen daaraan bij. Het Erasmus MC heeft zich hierom gecommitteerd aan het project Gezonde Zorg Proef Je, onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord. Zorginstellingen spreken daarin af het voedingsaanbod voor medewerkers, patiënten en bezoekers, gezonder en duurzamer te maken.

• In 2022 zijn we gestart met een grootschalig preventieprogramma voor vroege opsporing van longkanker.

• In 2022 is met GGD Rotterdam, GGD Zeeland en GGD Zuid-Holland Zuid een lokale kennisagenda opgesteld ter ondersteuning van lokaal preventiebeleid.

• Duurzame inkoopcriteria worden bewust meegenomen tijdens het inkooptraject. In 2022 is een start gemaakt met de aanbesteding van patiëntenvoeding waarbij duurzame voeding en verpakkingsmateriaal belangrijke selectiecriteria zijn.

2. Bewustwording creëren over de impact van de zorg op milieu en klimaat (SDG 4)

Het Erasmus MC werkt onder meer aan bewustwording via de vorming en begeleiding van Green Teams en door dit thema via onze communicatiemiddelen onder de aandacht te brengen van medewerkers, studenten, patiënten en bezoekers. Duurzame zorg wordt bovendien opgenomen in Erasmusarts2030, het curriculum van de opleiding Geneeskunde, en in de lesstof van alle zorgopleidingen.

• De Green Teams bestaan uit medewerkers die (binnen hun afdeling, groep of sector) zelfsturend en met laagdrempelige initiatieven de verduurzaming lokaal op gang brengen. Deze initiatieven zijn gericht op een scala aan onderwerpen: duurzamer woon-werkverkeer tot het voorkomen van ongebruikte medicatie, van recycling van afval tot een rookvrij Erasmus MC.

• In 2022 zijn er 15 nieuwe Green Teams gestart, waardoor het aantal Green Teams nu boven de 30 telt.

• Ook op meer informele manieren werken de Green Teams aan bewustwording onder onze medewerkers, patiënten en bezoekers. In november 2022 organiseerde Green Team Sophia bijvoorbeeld een duurzaamheidsmarkt en op het groene dak van het Erasmus MC Sophia houden we bijenvolken.

• Een aantal Green Teams heeft een landelijke organisatie en reikwijdte zoals het Green Team OK, De Groene IC (Onder voorzitterschap van het Erasmus MC), Green Labs NL en sinds januari 2022 Green Team Infectiepreventie NL.

• In 2022 hebben we onderwijs over preventie aan studenten geneeskunde verder geïntensiveerd. In de vernieuwde minor De Gezonde Stad staat gezondheidsbevordering in Rotterdamse buurten centraal.

3. Verminderen van de CO₂-emissie via gebouwen, energieverbruik en vervoer (SDG 13)

Stapsgewijs moeten zorginstellingen klimaatneutraal worden. In 2026 willen we ten opzichte van 2018 30% minder CO₂-uitstoot realiseren, in 2030 50% minder en het einddoel is in 2050 klimaatneutraal te zijn.

• Het Erasmus MC brengt de vervoersbewegingen van de medewerkers in kaart en is gestart met een nieuw mobiliteitsplan voor duurzamer woon-werkverkeer. Tevens stimuleert de Taskforce de medewerkers om duurzaam zakelijk te reizen en wordt er ingezet op minimaal 30% digitale poliklinische zorg. Energie wordt straks ingekocht met duurzaamheidseisen aan de leverancier en het gebruik van aardas wordt geminimaliseerd conform de vastgestelde routekaart.

• Het energieverbruik in het Erasmus MC is in 2022 gedaald ten opzichte van 2021. De grootste daling heeft plaatsgevonden op het gebied van stadsverwarming. In 2021 werd 160,4 TJ gebruikt in 2022 128,2 TJ. Dit is een daling van 20,1%.

• Het verbruik van aardgas daalde van 4,54 naar 4,18 miljoen m³. Dit is een daling van 8%.

• Het verbruik aan elektriciteit daalde van 80,53 naar 79,32 GWh. Dit is een daling 1,5%.

• De hoeveelheid recyclebaar afval is gestegen naar 17,5% van het totaal. Dit is voor een groot deel te danken aan de inspanningen van de Green Teams en aan de 26 laboratoria die actief deelnemen aan het Laboratory Efficiency Assessment Framework (LEAF) programma. 13 laboratoria hebben de bronzen criteria behaald.

• In 2022 hebben de partners in de Klimaatalliantie Duurzame Mobiliteit (Gemeente Rotterdam, het Erasmus MC en ruim twintig andere grote Rotterdamse werkgevers) de werkgeversaanpak mobiliteit ondertekend. Doel is (minimaal) de halvering van de CO₂-uitstoot van ons gezamenlijke woon-werk en zakelijk verkeer in 2030.

4. 50% minder gebruik van grondstoffen in 2030 (SDG 12 & SDG 13)

In 2026 moet minimaal 20 procent van alle medische hulpmiddelen herbruikbaar zijn. Dat vergt een inspanning van de afdeling Inkoop, van opdrachtgevers, en van alle producenten van deze hulpmiddelen. Verschillende Green Teams werken binnen hun afdeling of organisatieonderdeel concreet en evidence-based aan vermindering en verduurzaming van het verbruik. Voorts zetten samenwerkingsverbanden tussen de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Technische Universiteit Delft en het Erasmus MC actief in op duurzame innovaties.

• Om de doelstellingen van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 te behalen, is in 2022 een begin gemaakt met een hoofdlijnenonderzoek naar de totale milieu-impact van ingekochte materialen en diensten. Zo wordt de CO₂-voetafdruk tijdens hun gehele levenscyclus zichtbaar, wat ons staat stelt om Science Based Targets te formuleren. Dit onderzoek wordt in 2023 afgerond.

• De afdeling Verloskunde van het Erasmus MC Sophia heeft in 2022 de milieu-impact van alle segmenten van het zorgpad voor bevallingen onderzocht. Omdat deze segmenten (polibezoek, bloedafname, echo, etc.) vaak ook deel uitmaken van andere zorgpaden, brengt dergelijk onderzoek stap voor stap de milieu-impact van alle bouwstenen in onze patiëntenzorg in beeld. Dit maakt ook de weg vrij voor verduurzamingsinterventies die impact hebben op de hele patiëntenzorg.

• Met een nulmeting heeft het project Goed Gebruik Handschoenen de verspilling van wegwerphandschoenen geïnventariseerd: zo’n 30% van het verbruik bleek te voorkomen. Om onder medewerkers bewust gebruik van handschoenen te stimuleren, heeft het project ondersteunend en informerend communicatiemateriaal ontwikkeld, en besteden we er in ons onderwijs aandacht aan. Green Team OK werkt in samenwerking met de TU Delft onder meer aan het herontwerp van handschoenendozen om verspilling tegen te gaan.

5. Verminderen van de milieu-impact van geneesmiddelen (SDG 12 & SDG 6)

Ondersteund door wetenschappelijk onderzoek kan de dosering van medicatie nog beter worden aangepast op basis van patiëntkenmerken. Ook het terugnemen van ongebruikte medicijnen vermindert milieubelasting. De afdeling Radiologie gebruikt plaszakken die voorkomen dat contrastvloeistoffen via de urine van patiënten in het riool en het oppervlaktewater terechtkomen. In onze communicatie maken wij patiënten bewust van hun eigen mogelijkheden.

• Het Erasmus MC heeft een Pharmafilter. Daardoor lozen wij ‘schoon’ afvalwater in het riool. Hiermee realiseren wij al een belangrijke doelstelling van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Daarnaast plegen we actieve interventies om verspilling en onnodig gebruik tegen te gaan.